ywILlnF. Tarih ve Diğer Bilimler Kısa Özet Tarihin tanımı, yöntemi ve incelediği konular dünden bugüne bir hayli değişti. Bu minvalde, tarihçinin soruları ve bu soruları cevaplama tarzı da farklılaştı ve zenginleşti. Günümüzde, siyasi hadiseleri büyük yapılar ve kahramanlar etrafında kronolojik bir dizgeye oturtmanın ötesinde bir tarihçilik yapılıyor. Bunu, sosyal bilimlerin genelindeki değişimin bir cüzü olarak görmek yerinde olur. Zira sosyal bilimlerdeki perspektifler, araştırma olanakları ve araçları da büyük ölçüde yenilendi. Bu durum, tarihi amacından yöntemine kadar her konuda diğer bilimlerle işbirliğine sevk kitap, tüm dünyada ama özellikle de Türkiye’de insan ve toplum çalışmalarının sert disiplin ayrımı yerine disiplinlerin işbirliğiyle daha verimli olacağı inancıyla kaleme kaleme alırken merak edilen ve cevabı aranan en temel soru tarihle diğer bilimler arasında geçmişten bugüne nasıl bir ilişki ve etkileşim olduğuydu. Tarih ve ilgili bilim dalı arasında disiplinlerarası çalışmanın olanakları ve sınırlılıkları ise bir diğer önemli temaydı. Bu temel sorulara cevap ararken doğal olarak her bir bilim dalının tarihle etkileşimi bağlamında tanımı, kapsamı, tarihsel gelişimi, kaynakları, kavramları ve metodolojisi edebiyat, felsefe, sosyoloji, antropoloji, mimarlık, biyoloji, siyaset bilimi, coğrafya, dilbilim, doğa bilimleri ve psikoloji ile etkileşiminin ele alındığı bu çalışmada, özgün sorular, başlıklar ve önerilerle, okuyucuya tarih ve diğer bilimler üzerine yeniden düşünme ve tartışma imkanı veren disiplinlerarası bir perspektif Yazarları Milay Köktürk, Mehmet Tayfun Amman, Adem Bölükbaşı, Mehmet Yaşar Ertaş, Yılmaz Daşcıoğlu, İbrahim Şirin, Süleyman İnan, Yasemin Beyazıt, Mustafa Beyazıt, Yunus Uğur, Oya Şenyurt, Necmettin Alkan, A. Teyfur Erdoğdu TARİH BİLİMİNE GİRİŞ ÖZETTARİH BİLİMİNE GİRİŞTarih Biliminin ÖzellikleriTarih Biliminin yöntemiTarih Biliminin SınıflandırılmasıTarihe Yardımcı BilimlerTARİH BİLİMİNE GİRİŞ ÖZETTARİH BİLİMİNE GİRİŞTarih İnsan ve insan topluluklarının geçmişteki yaşayışlarını, birbirleriyle olan ilişkilerini, yer ve zaman göstererek, sebep – sonuç ilişkisi içerisinde belgelere dayanarak, objektif tarafsız bir biçimde açıklayan sosyal bilim dalına tarih denir. Tarih biliminin temelini tarih oluşturduğundan tarih bilimine girişte tarihin tanımını bilmek oldukça Bilimine GirişTarih Biliminin ÖzellikleriTarihin temel konusu insan ve insan topluluklarının geçmişteki tüm olaylar belli bir yer ve zamanda meydana gelmiştir. Tarihi olaylar, meydana geldiği zamanın şartları göz önünde tutularak izleyen tarihi olaylar arasında sebep-sonuç ilişkisi vardır. Bir tarihi olay incelenirken; sonraki olayın sebepleri, önceki olayın sonuçları arasında bilgiler, yazılı ve yazısız kaynaklara, bilgi, belge ve verilere dayanmalıdır. Bulunacak her yeni belge var olan bilgileri tamamlayabileceği gibi tamamen bilimine girişte bilinmesi gereken önemli bir özellikte tarih biliminin geçmişteki olayları incelediği için deney ve gözlem metodundan Biliminin yöntemiTarihi olaylar hakkında bilgi veren her türlü malzemeye bilgi, belge ve veri kaynak denir. Tarih bilimine girişte konu hakkında tüm yazılı ve yazısız kaynaklar toplanır. Tarih bilimine giriş kaynak toplama işlemleri nedeniyle çok önemlidir. Konu hakkındaki tarihi belgeler, bilgiler ve veriler belli bir sisteme göre sınıflandırılır. Bütün belgeler ve verilerin doğruluk-yanlışlığı eleştiri yöntemiyle tespit edilir ve diğer kaynaklarla karşılaştırılır. Gerekli değerlendirmeler yapılır ve elde edilen bilgiler bir araya getirilerek sonuca Biliminin SınıflandırılmasıTarih bilimine girişte bilinmesi gereken bir diğer konu ise tarihin, başlangıçtan günümüze kadar bir bütünlük gösterdiğidir. Bu uzun geçmişi araştırmak ve öğrenmeyi kolaylaştırmak için tarih zamana, yere ve konularına göre sınıflandırılmıştır. Tarih Bilimi; Genel Tarih, Özel Tarih, Siyasi Tarih, Kültür Tarihi ve Bilim Tarihi gibi bölümlere Bilimi anlatımına göre;Hikâyeci Tarih Rivayetçi – Nakilci, Öğretici Tarih, Sosyal Tarih Bilimsel Tarih olarak bölümlere Yardımcı BilimlerCoğrafya Tarihi olayların meydana geldiği yerleri ve coğrafi özelliklerini bildirirArkeoloji Toprak ya da su altında kalmış olan eski devirlere ait tarihi eserlerin gün yüzüne çıkarılmasını ve incelenmesini Toplumların geçmişte kullandıkları yazıları Dil bilimidir. İnsan topluluklarının dillerini ve diller arasındaki ilişkileri Devletlerarası yazışmaları ve antlaşmaları, bunların siyasi sonuçlarını Tarihi olayların oluş zamanını Toplum Meskukat Paraları Kitabeleri inceleyen bilim İnsan ırklarını Halk bilimi Bir milletin kültürünü örf ve adetlerini 14 Metodu Tarihi malzemelerin yaşını belirleyen makale tarih bilimine giriş konulu ders notlarında kullanılmak üzere hazırlanmıştır. Tarihin Diğer Bilimlerle İlişkisi - Tarihin Faydalandığı Bilim Dalları TARİHİN DİĞER BİLİMLERLE İLİŞKİSİ Tarih bilimi insanlığı ilgilendiren geniş bir zaman dilimini aydınlatmayı hedeflemektedir. Bu nedenle tarihçiler olayların aydınlatılmasını sağlayacak çok çeşitli kaynaklardan yararlanmak zorundadır. Ancak bu kaynakların her birini incelemelerine ve değerlendirme yapmalarına imkân yoktur. Bu nedenle tarihçiler birçok bilim dalının verilerinden yararlanırlar. 1 Coğrafya Yeryüzünü beşeri ve fiziki yönden inceleyen bilimdir. Tarihi olayların yerinin tespitinde ve tarihi olaylar üzerindeki coğrafi çevrenin etkisini açıklamada tarihe yardımcı olur. 2 Arkeoloji Kazı Bilimi Kazı Bilimidir. Kazılardan elde edilen tarihi buluntuların hangi döneme ait olduğunu ve hangi uygarlıklar tarafından yapıldığını araştırır ve değerlendirir. Tarihe, özellikle tarih öncesi dönemden kalan eserlerin kazılarla bulunmasında ve değerlendirilmesinde yardımcı olur. 3 Antropoloji İnsan Bilimi Irk bilimidir. İnsan ırklarını sınıflandırır. İnsan ırkının gelişimini, kültürlerin, yazının icadından önceki devirlerden başlayarak bugüne kadarki gelişmeleri inceler. Fiziki Ve Sosyal Antropoloji olmak üzere ikiye ayrılır a Fiziki Antropoloji İnsan ırkları ile bu ırkların biyolojik yapılarını, özelliklerini ve gelişimlerini konu edinir. b Sosyal Antropoloji Toplumlarca oluşturulan kültürleri inceler. 4 Etnografya Kavimler Bilimi Toplumun örf, adet ve gelenekleri ile sosyal ve kültürel yapılarını inceler. Etnografyanın ortaya çıkardığı bulgular özellikle yazılı kaynakların yetersiz kaldığı dönemlerin aydınlatılmasında önemli katkılarda bulunur. 5 Kronoloji Takvim Bilimi Kronoloji, tarihi olayların zamanının belirlenmesinde ve sıralanmasında tarihe yardımcı olur. Zamanı tespit edilemeyen olayların doğru olarak değerlendirilmesi mümkün olmayacaktır. Tarih boyunca değişik toplumlar farklı takvimler kullanmışlardır. Kronoloji bu takvimlerin günümüzde kullandığımız takvime göre düzenlenmesine de önemli katkılarda bulunmaktadır. 6 Felsefe İnsana doğru düşünmeyi, veriler arasında ilişki kurmayı, olaylara farklı açıdan bakmayı öğretir. Tarihi tecrübeleri günümüz meselelerinin çözümü için yeniden yorumlamaya Tarih Felsefesi denir. 7 Paleografya Yazı Bilimi Eski yazıları okuma bilimidir. Eski yazıları ve günümüze ulaşan yazı şekillerinin geçirmiş olduğu evreleri inceler. Mezopotamya tarihi için çivi yazısının, Mısır tarihi için hiyerogliflerin resim yazısı, Orta Asya Türk tarihi için Göktürk, Uygur ve Çin alfabelerinin, İslam devletlerinin tarihi için Arap alfabesinin, Avrupa milletlerinin tarihi için Latin alfabesinin bilinmesi gereklidir. 8 Epigrafya Yazıtlar bilimi Anıtlar üzerindeki yazıları ve kitabeleri inceleyen, çözümleyen ve yorumlayan bilim dalıdır. Örneğin Göktürklerin Orhun Abideleri, Uygurların Karabalgasun Yazıtları, mezar taşları ve Türk İslam devletlerinde birçok mimari eserde bulunan yazıtların okunması Epigrafya biliminin ilgi alanına girmektedir. 9 Sosyoloji Toplum bilimi İnsan topluluklarının yaşayışlarını, meydana getirdikleri kurumları ve bu kurumların toplumsal yaşama etkilerini inceleyen bilim dalıdır. Tarih insan topluluklarının yaşayışlarını incelediğinden sosyoloji biliminin verilerinden yararlanır. 10 Filoloji Dil Bilimi Geçmişte veya günümüzde var olan dilleri inceler. Diller arasındaki bağları ve sözcük alış verişlerini araştırarak, toplumların kültürel alandaki gelişmişliklerini ve değişik kültürler arasındaki ilişkileri aydınlatır. 11 Diplomatik Belgeler bilimidir. Belgeleri tür Ferman, Şeriye Sicili, Antlaşma metinleri vb., şekil ve içerik bakımından değerlendiren bilim dalıdır. Tarihsiz belgelerin tarihlendirilmesi, belgelerin sahte olup olmadığı, hangi makamdan hangi makam yazıldığı, belgelerin üzerindeki işaretlerin ve şekillerin ne anlama geldiği, kurumlar ve devletlerarası yazışma şekilleri, bürokrasi, hukuk, devlet politikası, yönetim anlayışı vb. konularda tarih bilimine yarar sağlar. 12 Nümizmatik Meskukat / Para Bilimi Eski paraları inceleyen bir bilim dalıdır. Paralar, bir devletin siyasi ve ekonomik durumunun anlaşılması açısından önemli belgelerdendir. Paraların incelenmesi zamanın bilinmesinde, devrin ekonomik ve sosyal yapısının anlaşılmasında tarihçilere yol gösterir. 13 İstatistik Belirli bir amaç için veri toplama, tablo ve grafiklerle düzenleme, sonuçları yorumlama, özellikler arasındaki ilişkiyi araştırma, çeşitli konularda geleceğe ilişkin tahmin yapma ilkelerini kapsayan bir bilimdir. 14 Ekoloji Canlıların birbirleri ve çevreleriyle ilişkilerini inceleyen ve doğanın korunmasına yönelik çalışmalar yapan bir bilim dalıdır. Doğal dengedeki bozulmalar insan yaşamı, olayların oluşumu ve tarihin akışını da önemli bir şekilde etkilemiştir. 15 Kimya Karbon 14 metodu ile tarihi buluntuların madde yapısını inceleyerek ait oldukları zamanı belirler. İnsan, bitki ve hayvan fosillerinin yaşlarını tespit etmekte kullanılan bir metottur. Bu sayede uygarlık gelişimi daha iyi anlaşılır. 16 Sanat Tarihi Fertlerin ve toplumların bıraktıkları eserleri inceleyerek kültürel gelişmişlikleri hakkında bilgi verir. 17 Psikoloji İnsan karakteri ve davranışı konularını inceleyen bir bilimdir. Psikoloji bilimi tarihe mal olan önemli kahramanların tutum ve davranışlarının anlaşılmasında tarihçilere yardımcı olur. 18 İktisat Ekonomi Tarihi olayların meydana gelmesinde ekonomik faktörler önemli bir yer tutar. Bu nedenle iktisat bilimi tarihi olayların aydınlatılmasında önemlidir. 19 Toponomi Yer adlarını inceleyen bilimdir. Tarihi olayların meydana geldiği bölgelerdeki yer isimlerinin nereden geldiğinin ve anlamlarının bilinmesini sağlar. 20 Antrotoponomi İnsan adlarını araştırır. 21 Arkeometri Arkeolojik buluntuları tarih sırasına göre tasnif eder. 22 Heraldik Armalar bilimidir. 23 Sicillografi Eski dönemlerde kullanılan mühürleri inceleyerek tarihe yardımcı olur. 24 Geneoloji Şecere bilimi Toplumların soy ağacını inceleyerek tarihe yardımcı olur. 25 Teoloji Din bilimidir. Dinlerin özelliklerini araştırır. Dinlerin insan toplulukları üzerindeki etkilerini araştırarak tarihe yardımcı olur. Tarihin diğer bilimlerle ilişkisi coğrafya Arkeoloji Antropoloji Etnografya Takvim Bilimi tarih ders notu konu özeti çalışma notları özetler ders anlatım Öylesine biri Çoooook teşekkürler. Tamda istediğim gibi. Bana çok yardımcı oldunuz. 2021-01-11Öğrenciiii Yaaaa Harikasınız bilgiler tam istediğim türdendi teşekkürlerrr 2019-09-30napcan kimin yazdığını eski bir uygarlık ile ilgili araştırma yapılırken tarih bilimi kullanılır mı 2016-12-24Ayşegül Çiftçi Çok teşekkür ediyorum. Çok işime yaradı. 2016-12-15NOname Çok güzel, Sinavima çok yardımcı elinize kolunuza sağlık.....♡♡♡ 2016-11-10I am yusuf iyi bu aMa daha kısası yokmu mesela arkeoloji=kazı bilimi gibi 2016-10-27Michael Michaelovich. Çok teşekkürler. 2016-10-05 Tarih bilimini diğer beşeri ve sosyal bilim dallarından ayıran en önemli fark; diğer bilimler insanı veya doğayı bir yönüyle ele alırken tarih, insanı her yönüyle ve bütün yaptıklarıyla anlamaya ve anlatmaya çalışmasıdır. Tarih biliminin bu niteliğinden dolayı faydalandığı kaynaklar da çok çeşitli ve geniştir. Bu kaynakların elde edilmesi, incelenmesi birçok alanda uzmanlık gerektirmektedir. Bu durum tarih araştırmalarında diğer bilim dalları ile iş birliği yapılması sonucunu doğurmuştur. Tarih araştırmalarında diğer bilimlerin uzmanlığından yararIanılması belgelerin doğru yorumlanmasına ve araştırmanın bilimsel niteliğinin artmasına katkı sağlar. Tarihe yardımcı olan başlıca bilim dalları şunlardırKronoloji Tarihî olay ve olguların zamanının bilinmesinde ve oluş zamanına göre sıralanmasında tarihe yardımcı olur. Bir olayın ne zaman meydana geldiğinin bilinmesi tarihi nitelik kazanabilmesi için gereken şartlardan Yer bilimidir. Yeryüzünün fiziksel ve sosyal özelliklerini, insan topluluklarının yeryüzü ile olan ilişkilerini ortaya koyarak bunların tarihsel olay ve olgular üzerindeki etkilerini açıklayıp tarih bilimine yardımcı olur. Bir yerin coğrafi özelliklerini bilmeden olayları değerlendirmek ve yorumlamak bilimsel bir çalışma olmaz ve olayların yanlış değerlendirilmesine neden Devletlerin kullandığı armaları inceleyen bilim Kazı yoluyla toprak ve su altındaki kalıntıları ortaya çıkararak olayların aydınlatılması için tarih bilimine yardımcı olur. Arkeoloji, tarih araştırmalarında özellikle tarih öncesi yazısız devirlerin aydınlatılmasında önemli bir yer Ferman, antlaşma metinleri, şeriye sicilleri, berat vb. siyasi nitelikteki belgeleri şekil ve içerik bakımından Toplumların örf, âdet ve gelenekleri ile sosyal ve kültürel yapılarını inceler. Etnografyanın ortaya çıkardığı bulgular özellikle yazılı kaynakların yetersiz kaldığı dönemlerin aydınlatılmasında tarih bilimine önemli yararlar sağlar. Etnografya, olayların kültürel nedenlerinin anlaşılmasında tarih bilimine yardımcı İnsan ırklarını inceler ve kültürlerin gelişimini araştırır. İnsanların iskelet ve kafatası gibi fiziki özelliklerini inceleyerek eski dönemlerin aydınlatılmasında tarihe yardımcı olur. Sosyal antropoloji ise toplumların kültürlerinin günümüze kadar olan değişimlerini ve kültürler arası ilişkilerini ortaya Eski paraları inceler. Paralar, bir devletin siyasi ve ekonomik durumunun anlaşılması açısından önemli Yazıları, altabeleri ve bunların zaman içindeki değişimlerini inceler. Tarih araştırmacıları, bulunan eski metinlerin, fermanların, analların yıllık okunması ve anlaşılması için paleografyadan yararlanır. Filoloji Günümüzde veya geçmişteki dilleri inceler. Böylece diller arasındaki ilişkiler ve akrabalık bağları, topluluklar arasındaki soy birliği, kültürel etkileşimleri aydınlatarak tarih bilimine yardımcı Anıtlar üzerindeki yazıları ve kitabeleri inceler. Böylece anıt veya kitabenin dikildiği dönemin sosyal, siyasi ve ekonomik özelliklerinin aydınlatılması konusunda tarihe yardımcı çalışmalarını filoloji ve paleografya ile birlikte yürütür. Örneğin, Türk tarihinin ve edebiyatının ilk yazılı örneği olan Orhun Kitabeleri, bu bilim sayesinde incelenmiş ve Türk tarihi bilimlerin dışında sosyoloji, felsefe, edebiyat, sanat tarihi, hukuk, sicilografi mühür, psikoloji ruh bilimi, geneoloji soy cetveli, şecere, istatistik olayları yöntemli bir biçimde sayılarla gösterme bilgisi, ekoloji doğa/çevre bilimi, arkeometri arkeolojik kalıntıların tarihlenmesi, kimya gibi bilimler de tarih araştırmacılarına yardımcı olmaktadır.

tarih ve diğer bilimler özet